«Գոհար Ենոքյանին պետք է շքանշաններով պարգևատրել, ոչ թե անհեթեթ գործ «կարել» վրան»

Մեր զրուցակիցն է գործարար և բավականին յուրօրինակ մի մարդ` ՔՐԻՍՏԻԱՆ ԳԵԼԻՋԻՆ: Նրա հետ զրույցը սիրով ներկայացնում ենք ընթերցողների ուշադրությանը:

«ՄԱՆԿՈՒՑ ԵՐԱԶՈՒՄ ԷԻ ԾԱՌԱՅԵԼ ԱԶԳԻՍ»

-Պարոն Գելիջի, ներկայացե՛ք ինքներդ և ներկայացրե՛ք Ձեր անցած ճանապարհը:
-Սասունցի եմ, բայց ծնվել և մեծացել եմ Հոլանդիայում: Տեքստիլի գործը մեզ համար պապերից եկած ժառանգություն է: Ընդ որում՝ մայրական կողմս էլ է այս արհեստի մեջ խորացած: Նախորդ դարի 80-ականներին հայրիկս մի փոքրիկ կարի արհեստանոց բացեց, չէր կամենում, որ իր զավակներն աշխատեն այլոց մոտ: Հինգ եղբայրներով աշխատեցինք այդ արհեստանոցում, որևէ մեկս չկամեցավ վարչական ծառայության մեջ դրսևորվել: Աշխատեցինք, հասանք հաջողությունների, բայց ինձ դա չէր բավարարում, մանկուց երազում էի ծառայել ազգիս, Հոլանդիան ինձ քիչ էր հետաքրքրում: 1992-ին ավագ եղբայրս` Մասիսը, այցելեց Հայաստան, Հոլանդիայի հայկական համայնքի կազմում: Նրանք ՀՀ-ում հանդիպել էին ճանաչված գործարար Գոհար Ենոքյանի հետ, պայմանավորվել, որ վերջինս այցելի Հոլանդիա: 1992-ի դեկտեմբերին էր, տիկին Ենոքյանը հասնում է Ֆրանկֆուրտ: Եղբայրս ինձ ճանապարհեց գերմանական այդ քաղաքը, քանի որ գերմաներեն լավ գիտեի և ծանոթ էի ճանապարհներին: Այսպես առաջին անգամ հանդիպեցի Գոհար Ենոքյանի հետ, ինչը հետագայում վերածվեց հեռանկարային համագործակցության և մեծ բարեկամության: Անկեղծ ասած, շփվում էինք թարգմանչի միջոցով, ես դեռ հայերեն չէի խոսում, տիկին Գոհարը տիրապետում էր հայերենին և ռուսերենին: Տիկին Ենոքյանը բացատրեց, որ ունի ֆաբրիկա, նաև ասաց, որ առհասարակ Հայաստանում շատ են տեքստիլ արդյունաբերության ոլորտի ձեռնարկությունները, և ներդրողներ են պետք համատեղ գործունեություն ծավալելու նպատակով:

«ԵԹԵ ԼԻԱՐԺԵՔ ՉՎՍՏԱՀԵԻ ՏԻԿԻՆ ԵՆՈՔՅԱՆԻՆ, ՆՄԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒ ԳՈՐԾԸ ՆՐԱ ՀԵՏ ՉԷԻ ՍԿՍԻ»
-Ձեր նորամուտը հայրենիքում, անկասկած, վարդերով չէր պսակված: Երկիրը մաքառումների շրջափուլում էր:
-1993-ի հունվարին ես առաջին անգամ Երևանում էի: Ահավոր էր տեսածս, պատերազմ էր, էներգետիկ ճգնաժամ էր և սոցիալական ծանր վիճակում ապրող ժողովուրդ: Սակայն պատրիոտիզմը արյանս մեջ էր, ես մանկուց էի երազում սովորել հայերեն, աշխատել և ապրել հայրենիքում: Ի դեպ, 1993-ին ես ընդամենը 22 տարեկան էի: Ծանոթացա ընդհանուր իրավիճակին և վերադարձա Հոլանդիա: Վերցրի մի հսկա ավտոգնացք, բարձեցի լավորակ հումքը և հասա Մոսկվա, այնտեղից էլ ինքնաթիռով բեռը հասցրինք Երևան: Հայրենիքում «Գարուն» միավորումում սկսվեց գործունեությունս: Պիտի անկեղծորեն խոստովանեմ, որ եթե լիարժեք չվստահեի տիկին Գոհարին, բնականաբար, նման պատասխանատու գործը հենց նրա հետ չէի սկսի: Ես նրան ծանոթ չէի, բայց քաջածանոթ էի նրա հայրենանվեր գործունեությանը Մոսկվայի Կրեմլում, երբ Գորբաչովին ասաց, որ նրա ձեռքերը հայի արյունով են թաթախված և պատասխան պիտի տա այդ ամենի համար: Մենք ցանկանում էինք հայկական տնտեսության այդ ճյուղը ոչ միայն պահպանել, այլև զարգացնել և դուրս բերել դեպի Եվրոպա: Այս տեսանկյունից համապատասխան էին մեր գաղափարները:
-Ձեր համատեղ գործունեության այդ շրջանը ներկայացրեք:
-Աշխատեցինք մինչև 1996-ը, հետո այլ դեպքերի և իրադարձությունների պատճառով կանգ առանք:
-Ներեցեք, «ցուրտ և մութ» տարիներին հաջողությամբ աշխատում էիք, լույսի և ջերմության պայմաններում կա՞նգ առաք: Ի՞նչ էր պատահել:
-Եթե այն տարիներին ապրել եք Հայաստանում և քիչ թե շատ ծանոթ եք եղել հայկական չգրված օրենքներին, նման հարց չէիք տա: Շրջափակման պայմաններում մենք պատրաստի արտադրանքը Հոլանդիա և, առհասարակ Եվրոպա էինք հասցնում օդանավով: Օդային բեռնափոխադրումների սակագները բարձրանում էին օր օրի: Սակայն ավելի ծանր մի խնդիր կար՝ ներքին իրավիճակը, երբ հարկային քաշքշուկը, վարչարարական ճնշումները և այլն անընդհատ թունավորում էին կյանքդ: Դա այն ժամանակվա իշխանությունների վարած տնտեսական քաղաքականության դրսևորումն էր, ոմանց պետք չէր, որ զարգանա հայկական տնտեսությունը: Անկեղծ պիտի լինեմ. հեռացա մեծ ցավով, կյանքիս ամենանվիրական երազանքներն իրականացվում էին հայրենի երկրում, բայց երբեմն մարդն անզոր է դառնում:
-Այդ տարիներին «Գարունը» այն եզակի ձեռնարկություններից էր, որն աշխատում էր լիարժեք: Ներկայացրեք ձեր գործունեությունն ավելի համապարփակ ձևով:
-Արդեն հանրապետության տեքստիլ արդյունաբերության ձեռնարկություններն էինք գործի գցել, հասել էինք Էջմիածին, Վանաձոր, Սպիտակ: Երևանում «Գարունի» մասնաճյուղերն էին ապահովված աշխատանքով: 1994-95-ին ավելի քան 2 հազար կայուն աշխատատեղ էինք ապահովում:

«ԵՐԵՎԱՆԻ ՕԴԱՆԱՎԱԿԱՅԱՆՈՒՄ ԹԱԼԱՆՈՒՄ ԷԻՆ ՄԵՐ ԲԵՌԸ»

-Վարչարարական կամ բյուրոկրատական խոչընդոտները դեռ ոչինչ, նյարդերիդ ու ժամանակիդ հաշվին հաղթահարելի էին: Կար մեկ այլ բյուրոկրատիա, որը ոտքից գլուխ կոռումպացված էր: Նրանց չէր հետաքրքրում, որ գործարարը գրեթե անհնարին պայմաններում երկրի փլուզված տնտեսությունն է վերականգնում, աշխատատեղեր է ապահովում, ժամանակին պետական հարկն ու տուրքն է վճարում, բարեգործական աշխատանքներ է իրականացնում և այլն:
-Օրինակներով կարո՞ղ եք հիմնավորել Ձեր ասածը:
-Որքան կամենաք: Տեսե՛ք, 5-6 ռուսական ավտոգնացքները բերնեբերան բարձում էինք մեր արտադրանքի պատրաստի տեսականիով, հասցնում էինք օդանավակայան և թռչում էինք դեպի Եվրոպա, մեր իրացման շուկաները: Այնտեղ պարզվում էր, որ ապրանքի 5-7 %-ը չկա, Երևանի օդանավակայանում թալանել էին մեր բեռը: Հաճախ նաև խանգարում էին մեզ սպասարկող օդանավերի ապահով վայրէջքին և այլն, չեմ էլ ուզում ամեն բան հիշել: Այս բոլոր հանգամանքները գումարվեցին, և մենք ստիպված հեռացանք: Ցավալի էր. չէ՞ որ Երևան-Ամստերդամ գիծը ինքս էի բացել, բեռների հետ մարդկանց էլ էինք փոխադրում: Երբ ուղևորների քանակը այնքան աճեց, որ առանձին թռիչքային ուղղություն բացեցինք դեպի Ամստերդամ, ուղղակի պարտադրեցին, որ հրաժարվենք այդ օդային ուղեգծից:
-Հիասթափվա՞ծ էիք:
-Ո՛չ: Մտածում էի, որ ինձ խաբողներն իմ ազգակիցներն էին՝ հայերը, այսինքն՝ ինձնից վերցրած գումարները նրանց գրպանն էր մտնում, ի վերջո մնում էր Հայաստանում: Երբ ինձ ոմանք ասում էին, թե հայերն ինձ «քցեցին», ես էլ թողնում-հեռանում եմ, ես հակադարձում էի՝ է՜, ավելի լավ է հա՞յը քեզ «քցի», թե՞ թուրքը կամ բուլղարացին:
-Շատ ինքնատիպ մտածողություն է: Շարունակեք:
-Երբ ինձ հարցնում են, թե որ երկրի հայերն են ամենալավը, պատասխանում եմ` հայաստանցիները:
-Որպես հայաստանաբնակ հայ խիստ զգացված եմ, բայց ինչո՞ւ:
-Ահա թե ինչու. բախեք ամերիկահայի, բեյրութահայի կամ այլ մի սփյուռքահայի դուռը և մեկ գավաթ ջուր խնդրեք, վստահ եղեք, դուռը վրադ կփակի: Բայց եթե աշխարհի որևէ երկրի հայ մարդը Հայաստանի հեռավոր մի գյուղում ծեծի մի պատահական տան դուռը և շեմին կանգնած տատիկից ջուր խնդրի, տատիկը նրան ոչ թե ջուր կտա, այլ սեղան կգցի այդ անծանոթ մարդու համար: Տարբեր են հայաստանցիների և սփյուռքահայերի մտածողությունները:

«ԵՐԿՐԻՆ ՕԳՈՒՏ ՏՎՈՂ, ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՑԱՎՈՎ ԱՊՐՈՂ ՄԱՐԴԸ ՄԵՐ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ
ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾ ՉԷ»

-Ձեր գործերի ընթացքը Ձեր երազած հայրենիքում:
-1996-ից սկսած բավականին բարդ իրավիճակի մեջ էինք, վերը նշածս պատճառներով, այսպես ասած, «տակ էինք տվել»։ Մոտ 5 տարի զբաղվում էինք մեր պարտքերի փակմամբ: Եվս 5 տարի էր պետք, որ վերականգնեինք մեր սասանված հեղինակությունը եվրոպացի մեր գործընկերների մոտ: Չէ՞ որ մենք Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Հոլանդիայում և այլ երկրներում անուն էինք վաստակել, մեծ շրջանառություն ունեինք, և այդ ամենը հայկական կողմի «շնորհիվ» վտանգվեց և վերականգնվեց երկարատև ջանքերի գնով: Ի դեպ, մեր ապրանքների պիտակների վրա գրված էր մեր ընտանիքի ազգանունը և կարևոր մի գրություն «Made in Armenia»։ 2007-ին վերադարձա Հայաստան: Եվ ուղիղ դեպի «Գարուն», տիկին Գոհար մայրիկիս մոտ: Եկանք ու մի պայմանագիր կնքեցինք, նրա տնօրինած ֆաբրիկան վերցրինք վարձակալության և սկսեցինք նախկինի պես պատրաստել բարձրորակ արտադրանք և արտահանել Եվրոպա:
-Պարոն Գելիջի, այսօր ի՞նչ վիճակում եք, ինչպե՞ս եք դիմակայում:
-Դարձյալ մեծ ներդրումների և ջանքերի շնորհիվ այսօր մեզ մոտ հարյուրավոր մարդիկ են աշխատում: Եվ ավելի ու ավելի ենք կամենում ընդլայնվել, ավելի մեծ քանակությամբ աշխատատեղեր ստեղծել և հարկեր մուծել պետությանը: Բայց այն, ինչ կատարվում է Գոհար Ենոքյանի հետ, մեզ շատ է զարմացնում, ոմանց էլ խիստ հիասթափեցնում է, անհասկանալի է, թե ինչ է կատարվում երկրում, ինչ-որ սուբյեկտի հայտարարության հիման վրա քրեական հետապնդում են իրականացնում Հայաստանի ամենահարգի գործարարներից մեկի նկատմամբ, ով միաժամանակ նշանավոր գործիչ է, հայության դատն է պաշտպանել խորհրդային դումայում` վտանգելով կյանքը: Ի դեպ, 2009-ին ինքս էլ ներքաշվել եմ մի անհեթեթ պատմության մեջ, և տարիներ պետք եղան, որ հարթվի-գնա այդ ամենը: Այսինքն՝ երկրին օգուտ տվող, ժողովրդի ցավով ապրող մարդը այսօր մեր անկախ հանրապետությունում ոչ միայն պաշտպանված չէ, այլև ոմանց համար դառնում է թիրախ: Բայց ես լավատես եմ և համոզված եմ, որ շուտով իրավիճակը կշտկվի: Գոհար Ենոքյանի պես մարդուն պիտի պետական շքանշաններով պարգևատրել, ոչ թե ինչ-որ անհեթեթ գործ «կարել» նրա վրա:
-Այսօր ինչո՞վ եք զբաղված և վաղվա հետ կապված ի՞նչ եք նախատեսում:
-Վանաձորում, Կապանում, Ամասիայում և Երևանի «Էրեբունի» ֆաբրիկայում ենք արտադրություններ ծավալել, դարձյալ արտադրանքը արտահանում ենք Եվրոպա: Հեռանկարային ծրագիր ենք կազմել տիկին Ենոքյանի հետ, երբ ջրերը զուլալվեն, դրանք կիրականացնենք:
Պետությունից լուրջ սպասելիքներ ունենք, նա պիտի կիրթ ու նպաստավոր գործարար միջավայր ստեղծի: Անհասկանալի բաներ են կատարվում. այսօր մոտ հինգ հարյուր աշխատող ունենք, կամենում ենք ընդլայնվել, սակայն երբեմն աշխատող մարդ չենք կարողանում գտնել, շատերն են արտագաղթել: Սակայն բնավ չեմ հուսահատվում: Վերջերս ՀՀ նախագահի հետ եմ հանդիպել և ներկայացրել եմ հիմնարար մի ծրագիր, որով պիտի ստեղծել թեթև արդյունաբերության զարգացմանը նպաստող մի ընկերակցություն, պետության հովանու տակ: Սա նշանակում է նպաստավոր օրենսդրական դաշտ ստեղծել, ապահովել ներդրումների հոսքը Հայաստան և զարգացնել ճյուղը ողջ հանրապետությունով մեկ: Եվրոպական շուկայում մեր ունեցած հեղինակությունը թույլ է տալիս, որ ֆինանսական ներդրումներ կատարվեն, բայց ոչ թե 15-20, այլ 4-5 տոկոսով: 2015-2016-ին մեր եվրոպացի գործընկերները պատրաստ են 50 մլն եվրո ներդրում կատարելու Հայաստանում, ընկերակցության հիմնադրամում: «Գարուն» ֆաբրիկայից սկսած մինչև հեռավոր մարզերի ֆաբրիկաները ամբողջ թափով կաշխատեն, կվերականգնենք շենք-շինությունները, տեխնիկան, մարդկանց կապահովենք կայուն աշխատավարձով և այլն: Եվրոպական շուկաները մեզ վստահում և սպասում են: ՈՒրախ եմ, որ պարոն Սերժ Սարգսյանը ողջունեց մեր նախաձեռնությունը:
-Շնորհակալություն զրույցի համար և կանաչ ճանապարհ Ձեզ, Գոհար Ենոքյանին և հայ գործարար մարդուն:

Հարցազրույցը`
Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԻ

Հ. Գ.- Հոդվածը պատրաստ էր տպագրության, երբ իմացանք, որ Գոհար Ենոքյանի հանդեպ հարուցված քրեական գործը կարճվել է` հանցակազմի բացակայության պատճառով:

Հեղինակի նյութեր

• Էլֆրիդա Մելիքյանի Էրգիրն ու Երկիրը
• Կենաց ծառի այգեպանը
• Ողբերգազավեշտ
• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն

Մեկնաբանություններ